In De laatste duik, Joao César Monteiro’s bijdrage aan De vier elementen, gaat het om het water. De film is een eigenzinnige verkenning met een grillig verloop, van de rosse buurten van Lissabon.De jonge Samuel staat midden in de nacht op een verlaten kade naar het water van de Taag te staren. Eloi, een oude gepensioneerde zeeman, vermoedt dat Samuel wil gaan springen om zo een einde aan zijn leven te maken. Samuel nodigt Eloi uit de laatste duik samen te nemen, maar Eloi neemt Samuel mee de stad in. Twee lange nachten gaan ze stappen, terwijl de festiviteiten rond de Heilige Antonius in volle gang zijn. In een nachtclub ontmoeten ze vier vrouwen: Esperança, een stomme prostituée, Eloi’s dochter, en twee anderevrouwen van de nacht, de Italiaanse Rosa Bianca en Ivonne. Samuel ontdekt de liefde in de armen van Esperança; de Taag inspireert hem niet langer. Het is uiteindelijk Eloi die van de kade springt. Rosa Bianca monstert aan op een Russisch schip en Ivonne laat zich verder leiden door haar lot. Esperança en Samuel verdwijnen in hun eigen idyllische wereld.Monteiro heeft De laatste duik snel en al improviserend gemaakt. Tijdens het draaien zijn scènes toegevoegd en veranderd, al naar gelang de omstandigheden. Zo is er gebruik gemaakt van het Russische schip dat toevallig aanmeerde in Lissabon. Van dag tot dag ontwikkelde Monteiro de verhaallijn, zodat de ‘kleine’ film uiteindelijk uitgegroeid is tot een speelfilm van bijna anderhalf uur.
