The Trial of Martinovics and the Hungarian Jacobins

Ignác Martinovics (1755-95) was een opmerkelijk figuur in de Hongaarse geschiedenis: lid van de franciscaner orde, tot priester gewijd, academicus in de natuurwetenschappen, maar ook een revolutionair, geheim agent, onruststoker en organisator. Tijdens het bewind van keizer Leopold II, een waar kind van de Verlichting, werkte hij voor de staat om progressieve veranderingen door te voeren; maar tijdens het bewind van diens opvolger, Frans II, was hij betrokken bij geheime activiteiten met als doel die hervormingen te beschermen. In 1794 raakte Martinovics verstrikt in een web van te veel intriges en geheime genootschappen – hij werd gearresteerd en ter dood veroordeeld als staatsvijand.

Voor deze sobere, heldere en scherpe televisiefilm concentreerde Judit Elek zich op de laatste maanden van Martinovics' leven: zijn verhoor door de Oostenrijkers, met name door onderzoeksrechter Schilling, wordt getoond als gevecht waarin beide partijen elkaar aftroeven en bedriegen. Elek wilde deze film begin jaren al 70 maken, maar kreeg geen toestemming. Toen ze eindelijk de kans kreeg, waren de reacties voorspelbaar, omdat de parallellen met de recente Hongaarse geschiedenis simpelweg duidelijk genoeg waren om de officiële autoriteiten op de kast te jagen. Misschien herhaalt de geschiedenis zich niet, maar de variaties lijken er wel verdacht veel op...

– Olaf Möller