In de jaren van de stomme film bestond wat wij nu een documentaire noemen vaak alleen uit views, kijkjes, aaneenschakelingen van observerende beelden. Fascinerende beelden, omdat ze het gevoel geven alsof via de camera, die nieuwe machine, met ademloze verwondering de wereld opnieuw werd ontdekt.Dit effect van liefdevolle verwondering wordt vooral opgeroepen omdat de camera consequent afstand houdt. Het zijn beelden uit een periode van de cinema waarin het klaarblijkelijk nog mogelijk was om louter te kijken. Voor ons, toeschouwers die alleen nog de moraliserende, interveniërende camera kennen, werken de beelden van de vroege camera’s dan ook als een schok: konden ook wij nog maar zo onschuldig naar de wereld kijken!Maar zoals zo vaak in de wereld van de media, ligt er een paradox op de loer. De machine van de verliefde streling kan plotseling, zonder zelfs van positie te veranderen, een gruwelijke, ongeïnteresseerde, ongevoelige machine worden. Want zoals de camera aandachtig naar het stukslaan van de golven op een rots kijkt, zo wordt er ook gekeken naar reuzenslangen die met huid en haar konijntjes naar binnen schrokken. Vrolijke lammetjes in een alpenwei worden op eenzelfde manier geobserveerd als het circusgevecht van een versufte tijger met een woedende stier. En de handige bewegingen van de mandenmaker worden net zo nauwgezet vastgelegd als de gedwongen en denigrerende zelfexpositie van het Djingée-volk in Midden-Afrika. Dan wordt de sublieme verwondering van de verliefde camera plots op verwarrende wijze onverschillig en onaangedaan. De beelden in dit programma zijn in hun verbijsterende eenvoud niet spectaculair cruel in wát ze tonen, maar door hóe ze tonen. Een wrede machine – is dat niet precies waarover het programma The Cruel Machine zou moeten gaan?
