Tres tristes tigres

‘Ineens deed zich de gelegenheid voor om een film te maken waarin Chilenen zichzelf konden herkennen.’ Raúl Ruiz’ eerste voltooide film was tevens de eerste van drie opmerkelijke speelfilms die achtereenvolgens met dezelfde kostbare camera werden gedraaid – de andere twee waren Valparaiso mi amor van Aldo Francia en El Chacal de Nahueltoro van Miguel Littin – en die tezamen Chili’s korte ‘new wave’ aan de buitenwereld verkondigden, voordat dit land in het beladen experiment van Allende’s Volks-Eenheid werd gestort.De film, gebaseerd op het melodramatische toneelstuk over de snode plannetjes van een groep personages uit de lagere middenklasse (waaronder een jongen die zijn zus prostitueert), toont een waaier aan invloeden. Terwijl de acteurs erop uit waren weg te breken van de Europese conventies waar zij in hun toneelwerk op steunden, en authentieke Chileense types te creëren, stond Ruiz onder invloed van de Nouvelle Vague, waarin de gedecentraliseerde narratieven centraal stonden.Belangrijke thema’s waren het dagelijkse geweld en het morele cynisme dat kenmerkend was voor een vervreemde stadsklasse, die niet proletarisch was maar ook geen onderdeel vormde van Chili’s ver-Europeesde burgerij. De ambiguïteit ten opzichte van zijn eigen tijd in de film, die tracht het opgeschorte tempo van het Chileense leven te vertegenwoordigen, werpt zijn schaduw vooruit naar Ruiz’ latere, meer gestileerde en cerebrale projecten. Dankzij nieuwe belastingwetten die film en volksenthousiasme begunstigden, was het een bescheiden kassahit. -Ian ChristieIneens deed zich de gelegenheid voor om een film te maken waarin Chilenen zichzelf konden herkennen, met elementen die ook in talloze Mexicaanse films voorkomen. Het oorspronkelijke stuk was een betrekkelijk interessant melodrama, bijzonder rijk aan nuances, situaties en gedragingen die hun kracht ontleenden aan de acteurs. Dit komt heel sterk tot uiting in een scène die ik koos om verder uit te werken. De rest stond nogal haaks op deze scène, die de melodramatische climax van het stuk vormde; een eerzuchtige man verkopt zijn zuster als prostituee. Het was mijn taak om hiervoor tegenwicht te scheppen en het melodrama naar de achtergrond te schuiven teneinde zijn daad in een bepaald waardenkader te plaatsen en om te werken tot een onlosmakelijke keten van gebeurtenissen (al was die niet altijd even herkenbaar), zodat die daad het resultaat zou lijken van een sociaal milieu dat voortdurend in beweging is. Tot op zekere hoogte werd het gedrag van de personages ‘op zijn kop gezet’, zoals wanneer iemand een ander neersteekt, maar in tegenstelling tot de normale killer zonder hem in de ogen te kijken.Ik bracht de acteurs en het technisch personeel bij elkaar, schetste ze het globale idee en de rest ontstond spontaan, waarbij zowel de professionele als de vele amateuracteurs een grote bijdrage leverden. Hierbij moet worden gezegd dat het onmogelijk is om volkscultuur te herwaarderen zonder er een grote liefde voor te koesteren. Mijn eigen voorliefde voor bolero’s speelde een rol: de twee componisten die aan de film werkten kregen de taak om een bolero te componeren in zijn puurste vorm, wat niet gemakkelijk was gezien het aantal bolero’s dat er bestaat. Maar zij slaagden er in en de bolero werd uitgevoerd door de befaamde bolerista Ramon Aquilera.Ik wist dat mijn film een van de eerste in Chili zou worden waarvan de personages ontleend waren aan de meerderheidsklasse en ik wilde dat de kijkers zichzelf konden herkennen, niet door gelijkenissen maar door uitdrukkingen enzovoort. Er is een reeks kleine details die het leven kenmerken van de meerderheid van het volk, die leeft van dag tot dag, met baantjes waarmee ze amper het hoofd boven water kan houden. Voor hen is de scheidslijn tussen legaal en illegaal, tussen toegestaan en verboden dun en vaak valt hij zelfs weg. Die onderscheidingen doen ook niet ter zake in het licht van wat er op het spel staat. Deze uitleg is gebaseerd op het dubbelleven van de personages in de film, maar het is wel de enige ware.