Jessica Hausner over Little Joe

Op de laatste festivaldag deed de Oostenrijkse filmauteur Jessica Hausner Rotterdam aan om haar nieuwste film te presenteren: Little Joe. De titelfiguur is een genetisch gemanipuleerde plant die gelukkig makend stuifmeel loslaat. Of dat geluk nu wel of niet echt is, is niet echt relevant, betoogt Hausner.

Je films zien er altijd zeer secuur uit, op het steriele af. Zouden we diezelfde esthetiek terugzien als we bij jou thuis op bezoek komen, of op je werk?
"Nou, mijn huis kun je beslist minimalistisch noemen. Er hangen geen kunstwerken aan de muur. Al mijn familieleden zijn beeldend kunstenaars, dus ik groeide op in een omgeving waar ik de godganse dag door schilderijen werd aangestaard. Ik ben niet slordig maar opgeruimd, en ik hou er niet van om omringd te worden door andermans kunst. Voor mijn werk huur ik een klein kantoor, waar ik schrijf. Het is een witte kamer met een tafel, een paar stoelen en een bank. Het zou inderdaad bijna een set van een van mijn films kunnen zijn."

De wijze waarop je je films vormgeeft en opbouwt is ook zeer kenmerkend.
"Dat leidt wel tot discussies met mijn cameraman. Soms wil ik een scène zo opbouwen dat het geografisch niet klopt, maar wat emotie betreft wél, waarmee ik de filmregels aan mijn laars lap. Hij en ik lijken wel twee touwtrekkers, ieder aan de andere kant. Daarom zijn we ook een goed team. De combinatie van onze verschillende manieren van kijken creëert iets dat het publiek kan voelen en begrijpen."

Je films worden vaak in een adem genoemd met die van Michael Haneke, die, begreep ik, een leraar van je was op de filmacademie?
"Nee, dat verhaal klopt niet. Dat schreef iemand ooit en sindsdien wordt het door iedereen herhaald. Ook niet waar is dat ik zijn regieassistent was. Wel heb ik aan een van zijn films meegewerkt, Funny Games, maar in een hele bescheiden rol: ik sjouwde de kabels en snoeren op de set. Onze films worden misschien met elkaar vergeleken omdat we dezelfde achtergrond delen. Anders dan veel andere Oostenrijkse films, zoals die van Ulrich Seidl, die in het arbeidersmilieu zijn gesitueerd, spelen die van Haneke en mij zich af in de midden- of hogere klasse. Al zijn mijn films kunstfilms: wat kunstmatiger en experimenteler van stijl dan die van Haneke."

En je films bevatten subtiele humor. Niet van het type waarvan kijkers van hun stoel rollen van de lach – meer het begin van een grap.
"Geestig dat je dat noemt, want dat is een van de aantekeningen van mijn sales agent met wie ik nauw samenwerk voor de distributie van mijn films. Hij maakt soms een lijst van dingen die ik zou moeten overwegen om mijn films commerciëler te maken. Die lijst wordt steeds kleiner, omdat hij inmiddels wel begrijpt dat ik moeilijk te beïnvloeden ben, haha! Een punt op die lijst is: dik de grappen aan, zodat het publiek hardop lacht. Mooi punt voor mijn volgende film."

Een punt dat mogelijk ook op die lijst stond: draai een film in het Engels. Wat je voor de eerste keer deed met Little Joe.
"Dat was een verhitte discussie. Het is niet noodzakelijk waar dat omdat de film Engelstalig is, hij commerciëler is. Mijn sales agent was er in eerste instantie op tegen. Volgens hem moeten arthousefilms in het Frans zijn, omdat Frankrijk de grootste markt is. Zelf denk ik niet dat het Engelstalige karakter Little Joe zoveel heeft geholpen tot nu toe, behalve in de Verenigde Staten, waar de film echt een brede release kreeg."

Voor de research van Little Joe keek je naar alle 'kwaadaardige-plantenfilms' ooit gemaakt. Wat was je favoriet?
"Ik zag The Day of the Triffids, The Little Shop of Horrors en The Happening, van M. Night Shyamalan. Maar mijn favoriet is The Invasion of the Body Snatchers, en dan de versie van Philip Kaufman. Dat was een inspiratiebron voor Little Joe. Niet alleen vanwege de planten, maar ook vanwege het syndroom van Capgras, waarbij je gelooft dat je geliefden of bekenden niet meer zichzelf zijn, maar vervangen door een bedrieger. Een werkelijk bestaand syndroom, maar ook een emotie die iedereen wel herkent. Je kunt jaren getrouwd zijn met dezelfde persoon, om je na al die tijd af te vragen: wie is hij of zij nu écht? We vertrouwen dolgraag op emoties en relaties, maar weten ook dat ze op een teleurstelling uit kunnen lopen. Het is een feit dat we de ander nooit écht kennen. Daar komt bovenop dat we onze werkelijke emoties niet uiten. We liegen constant. Achter iemands rug om maken we anderen zwart. En dat doen we continu. Het is volstrekt normaal. Zó normaal, dat we het niet eens meer doorhebben."

Geschreven door Anton Damen

Little Joe is nu te zien in de bioscoop