De IFFR Tiger Short Award-winnaars

Trots maakte IFFR zondag de eerste grote winnaars bekend van het festival: Ismaïl Bahri (Apparition), Maïder Fortuné en Annie MacDonell (Communicating Vessels) en Dorian Jespers (Sun Dog) wonnen ieder een Ammodo Tiger Short Award, goed voor een bedrag van €5.000. Om wat voor films gaat het?

De jury van de Ammodo Tiger Short Competition – Nathanja van Dijk, directeur van de Kunsthal Rotterdam; Greg de Cuir Jr., filmcurator en schrijver; Safia Benhaim, filmmaker en Tiger Short Award-winnaar in 2015 – heeft de prijzen zondag uitgereikt, en er was ook een eervolle vermelding voor filmmaker Wong Ping (Wong Ping’s Fables 2).

Apparition

Apparition is een drie minuten lange film van de Tunesische kunstenaar Ismaïl Bahri, waarin een foto paradoxaal genoeg wordt onthuld door hem te verbergen. Een statische camera filmt handen die bewegen over een fel verlicht rechthoekig vlak. De handen draaien, buigen en werpen schaduwen, waardoor steeds meer stukjes van de foto zichtbaar worden. We zien hoofden, gezichten en een straatbeeld – en al snel komt een massa mensen in beeld, een aantal van hen kijkt recht in de camera. Met Apparition slaagt Bahri erin een vluchtig beeld vast te leggen en tegelijkertijd een statement te maken over hoe we omgaan met de geschiedenis.

De jury noemde Apparition “een kort en poëtisch werk dat door middel van de materialiteit van bewegend beeld vragen stelt over geschiedenis en herinnering.” Bahri is “heel blij en verrast” met de Tiger Award. Hij noemt Apparition een “korte, simpele en nederige film, die ik een beetje in het geheim heb gemaakt.”

De blik van de mensen in beeld, hun ogen gericht op de camera, maakt dat Apparition heel direct en eigentijds aanvoelt. Volgens Bahri onderzoekt de film “de materialiteit van de foto en tegelijkertijd het idee van licht, projectie en de spanning tussen fotografie en cinema.”

Communicating Vessels

Communicating Vessels van Maïder Fortuné en Annie MacDonell stroomt in zijn dertig minuten bijna over van de verschillende vormen, ideeën en visuele technieken. Een kunstdocent vertelt over haar band met de raadselachtige student E. Wat begint als een student-mentorrelatie, gaat steeds verder en wordt steeds verwarrender voor de professor – tot haar investering in het leven van E. haar eigen wereld begint over te nemen.

De titel van de film verwijst naar de zogenoemde wet van de communicerende vaten. De natuurkundige regel zegt dat vloeistof in twee met elkaar verbonden vaten altijd even hoog staat, ongeacht verschillen in vorm. De film gebruikt het fenomeen als metafoor voor de relatie tussen de twee personages – en vertelt poëtisch hoe een totale fascinatie voor iemand je volledig uit je vel kan trekken.

Fortuné en MacDonnell werden bekroond voor wat de jury een “zeer ingenieus en gelaagd werk over bezeten worden door andermans verhaal” noemden. Fortuné herinnert zich de lange reis die Communicating Vessels maakte van concept naar een vertoning op IFFR: “Het is een film die ik samen met mijn beste vriend heb gemaakt. We hebben twee jaar aan deze film gewerkt. Zij woont in Toronto en ik in Parijs. We moesten een lange afstand overbruggen en kwamen pas samen toen we gingen filmen.”

Het duo schreef al eerder samen en werkte aan performances, maar dit is hun eerste film. Werken met zo’n nieuwe vorm was een uitdaging, vertelt Fortuné, al begon Communicating Vessels zoals al hun projecten in de schrijffase. “De eerste uitdaging was beslissen of we überhaupt een verhaal wilden vertellen. Maar juist omdat het verhaal lineair is, hadden we de vrijheid om met beeld te spelen, en zo de ene keer tegen het script in te gaan en de volgende keer juist de tekst te volgen.”

Sun Dog

En dan Sun Dog. Met zijn vervormende camerawerk schetst Dorian Jespers een meesterlijk portret van Fedor, een jonge slotenmaker in de Noordwest-Russische havenstad Moermansk. Klanten die in de kou zijn buitengesloten doen continu een beroep op hem – maar hoewel hij ogenschijnlijk altijd aan het werk is, slentert Fedor afstandelijk rond door de stad zonder zich ergens thuis te voelen. De romantisch-poëtische sfeer van surrealisme en magisch realisme die Sun Dog oproept, doet denken aan speelfilms uit het Perestrojka-tijdperk van Kira Muratova, Nikolai Dostal en Sergei Solovyov. Toch is de film verfrissend uniek. Sun Dog laat zien dat het leven soms kan voelen als een film, in al zijn vreemde schoonheid.

De jury beloonde Jespers met zowel de Tiger Short Award als de IFFR's European Film Awards-nominatie, en roemde hoe “deze aanstormende kunstenaar zijn verhaal over een dwalende jongeman aan het eind van de wereld op een visionaire manier benadert.” De filmmaker bedankt zijn crew, “maar ook de mensen die ik elke dag om me heen heb, die me geruststellen als het leven tegenzit. Het feit dat ik op hen kan rekenen, stelt me in staat om iets geks te doen zoals naar de poolcirkel gaan en in het onbekende duiken.” Hij vertelt dat bij zijn derde trip naar Moermansk “de stijl en het beeld” die wilde nastreven hem echt duidelijk werden.

Tenslotte had Jespers een dankwoord voor IFFR, niet alleen voor het programmeren van Sun Dog, maar voor het plaatsen van zijn film in een groter geheel – tussen onder meer Albert Serra’s Liberté en Uncut Gems de gebroeders Safdie – wat hem enorm inspireerde en energie gaf.

Door Herb Shellenberger, programmeur, schrijver en redacteur van Rep Cinema International