Mika Taanila: de schoonheid in het onopgemerkte

Auteur: Robert Muis

Het filmwerk van Mika Taanila, in 1965 geboren te Helsinki, zit tussen traditionele documentaire en experimentele film in. Daarnaast maakt hij muziekvideo's voor artiesten als 22-Pistepirkko, Circle en The Cybermen, en maakt hij installaties met filmmateriaal. In zijn werken vermengen zich niet alleen stijlen, maar ook verscheidene onderwerpen. Zo haken experimentele muziek, wetenschap, utopische toekomstverwachtingen, technologische ontwikkelingen en hun invloed op de maatschappij in elkaar. Het materiaal voor zijn filmische werk vindt hij steeds in het bestaande: bestaand filmmateriaal voor zijn documentaires en niet-narratieve films, bestaande personen en gebeurtenissen als onderwerpen, en bestaande muziek als inspiratiebron.

Swissair

Muziek, overigens, is ook een actieve interesse van Taanila. Als tiener richtte hij samen met leeftijdgenoten, onder wie Anton Nikkilä, de cultgroep Swissair op. Swissair behoorde begin jaren 1980 tot de kern van de Finse underground; de groep bracht in eigen beheer een aantal cassettes uit met stukken waar atonale en geïmproviseerde muziek in elkaar schoven. Nikkilä is doorgegaan als experimenteel musicus en componist en in de jaren 1990 werkten de twee samen aan een muzak-project. Taanila begon destijds te filmen op super-8. Uit dat materiaal heeft hij in 2005 een compilatie gemaakt, begeleid met een selectie van de Swissair-opnamen, onder de titel Hermafrodiitit. De laatste cassette, 15. joulukuuta 1981, is in 2009 opnieuw uitgebracht als online album.

Taanila studeerde video aan de Lahti University of Applied Sciences en culturele antropologie aan de Universiteit van Helsinki. Zijn werk is wereldwijd vertoond op meer dan tweehonderd festivals en tentoonstellingen. 2005 luidde zijn eerste grote solo-expositie in bij het Migrosmuseum te Zürich. In 2012 is hij uitgenodigd voor dOCUMENTA(13) in Kassel, waar zijn meest recente installatie The Most Electrified City in Finland te zien was in de Orangerie. Tijdens het komende International Film Festival Rotterdam wordt er een speciaal programma aan Taanila gewijd: Short Profile: Mika Taanila. Vanaf november 2013 zal in het Kiasma, het museum voor hedendaagse kunst in Helsinki, een nieuwe solo-expositie met zijn oeuvre te zien zijn.

Mens en machine

Short Profile: Mika Taanila bevat een selectie van zijn ouder en nieuw, nog niet eerder vertoond werk. Daarnaast is er in galerie TENT de installatie The Most Electrified Town in Finland te zien, waarin Taanila met timelapse registraties en poëtische close-ups een mild eco-kritische video-installatie creëerde op drie grote schermen. Zie ook: More Than Film. Op donderdag 24 januari vertoont Mika Taanila bovendien zijn dj-kunsten tijdens Mind the Gap in WORM Rotterdam. En niet geheel onbelangrijk is dat Taanila's nieuwe korte documentairefilm Six Day Run zijn wereldpremière beleeft in de Tiger Awars Competitie voor Korte Films. De film toont de Finse ultraloper Ashprinahal Aalto tijdens een 'wedstrijd' in New York City. Een sporter met een sterk spirituele drijfveer, dat lijkt een verrassend onderwerp in het oeuvre van Taanila, die tot nu toe veelal focuste op uitvinders en ontwerpers, technologie en kunst.

Hoe komt deze man in zijn oeuvre terecht? Taanila: 'In zekere zin is dit een ander onderwerp, maar tegelijkertijd gaan mijn films vaak over menselijke machines, spirituele zoektochten en een utopisch verlangen naar een harmonieuzere wereld. Overigens is dit mijn tweede sportfilm, na Robocup99. Ashprinahal is een van de beste hedendaagse ultralopers ter wereld. Hij heeft de langste hardloopwedstrijd ooit, de Self-Transcendance 3100 Mile Race, zes keer gewonnen. Verder heeft hij de 700 Mile Race en de Six Day Run beide drie keer gewonnen. Thuis, in Helsinki, is hij een krantenkoerier.

Dit artikel verscheen eerder Gonzo (circus) #113.