Mind the Gap: Deadbeat (dansen in slowmotion)

Geduld, Scott Monteith heeft het niet. Nooit gehad ook. Altijd onderweg, altijd bezig, twee stappen verder dan de rest. 'Soms lijkt het wel alsof ik te veel bezig ben met de toekomst en me te weinig bewust ben van het hier en nu,' verzuchtte de geboren Canadees een paar jaar geleden in het Duitse tijdschrift De:Bug.

Wie de muziek van Monteith kent, kan zich er niets bij voorstellen. Als Deadbeat maakt hij trage, diepe ambient dubtechno die de wereld niet alleen vertraagt, maar zelfs stilzet. Hij creëert er een eigen universum dat alleen te duiden is volgens het dub-idioom dat de basis vormt voor zijn muziek. Een idioom dat hij reeds sinds 1998 gebruikt, het jaar dat Monteith voor het eerst zelf muziek ging produceren. Met succes. De afgelopen jaren, en zeker sinds het bejubelde mix-album Radio Rothko uit 2010, wordt Monteith gezien als een belangrijk exponent van een steeds prominent wordende stroming in de elektronische dansmuziek: die van de trage en vertragende door dub geïnfecteerde beats. Nieuw is dat geluid niet. In interviews laat Monteith het niet na om de invloed van Basic Channel, de wegbereiders van het genre uit het Berlijn van begin jaren 1990, te benadrukken. Moritz von Oswald is een van zijn helden. 'Maar als ik één invloed aan zou moeten wijzen, dan is het King Tubby,' legt hij eerder dit jaar uit aan platform Electronic Beats. 'Het interessante aan dub is de openheid, je kunt er alle kanten mee op en er zijn geen regels,' vervolgt hij. 'Misschien is dat wat me er zo in aantrekt. Dub is de perfecte grondstof om iets nieuws mee te maken.' Misschien ook wel om zijn eigen rusteloosheid te neutraliseren: in de ambient dubtechno van Monteith staat de tijd immers stil. 

Nog belangrijker is echter de invloed van Richie Hawtin. Als veertienjarige trok Monteith regelmatig samen met boezemvriend – en eveneens producer van elektronische muziek – Mike Shannon naar Detroit om er te dansen in lege loodsen op de minimale techno die Hawtin daar draaide. Die ervaringen hebben hem gevormd voor het leven. 'Het afstandelijke, ogenschijnlijk lege karakter van mijn eigen muziek is daaraan te danken,' legt hij uit aan De:Bug. Eind jaren 1990 maakt Monteith furore in de dan bloeiende kunstscene van Montreal. Producers als Akufen, Algorithm en Mike Shannon leggen er de basis van wat een paar jaar later dat typische click'n'cuts-geluid wordt. De compilatie Montreal Smoked Meat vat de scene in 2002 samen. Het Mutek-festival in de stad trekt internationaal de aandacht. Monteith is muzikaal een vreemde eend in de bijt: zijn abstracte en onderkoelde ambient staat bijna haaks op de hectische sound van zijn stadsgenoten. Met Steve Beaupre maakt hij als Crackhaus muziek die beter aansluit bij de tijdsgeest.

Toch krijgt zijn werk als Deadbeat de nodige aandacht, vooral vanuit Europa waar Stefan Betke (Pole) en Robert Henke (Monolake) interesse tonen. Op het platenlabel ~Scape van Betke verschijnt in 2002 het tweede album van de Canadees: Wild Life Documentaries, een jaar na debuut Primordia dat is uitgekomen op Intr_version.

Ondertussen verdient Monteith zijn brood bij Applied Acoustics Systems, een audiosoftware-bedrijf in Montreal. De vele uitnodigingen om te komen spelen op kunstfestivals in met name Europa maakt het combineren er niet gemakkelijker op. Uiteindelijk kiest Monteith voor het produceren en vertrekt hij naar Berlijn. Daar wordt hij hartelijk opgenomen in de hechte Canadese gemeenschap. In De:Bug beschrijft Monteith de trek van Canadese kunstenaars en producers naar Berlijn als een mass exodus. 'Het is bizar, maar ik woon hier tussen Mike Shannon, Richie Hawtin, Jeff Milligan, Matthew Johnson, Konrad Black, Adam Marshall en Jeremy P. Caulfield. Dat maakt het een stuk eenvoudiger om Berlijn als thuis te zien.'

Het is geen wonder dat zoveel Canadese producers Berlijn hebben uitgekozen, meent Monteith. 'De scenes in Montreal, Vancouver en Toronto zijn de afgelopen tien jaar verder vercommercialiseerd. De open en innovatieve sfeer van de beginjaren is verdwenen, maar is hier in Berlijn er nog steeds. Je zou kunnen stellen dat we hier op dezelfde voet verder zijn gegaan, alsof er niets veranderd is.' 

Grappig detail: de meeste albums die hij als Deadbeat maakte toen hij in Montreal woonde, zijn uitgekomen op het Berlijnse ~Scape. Zijn eerste album als kersverse inwoner van de Duitse hoofdstad verscheen op Wagon Repair. Precies ja: een platenlabel uit Canada. Inmiddels is Monteith aardig ingeburgerd in de techno-scene van Berlijn. Hij draait er wekelijks en werkt aan zijn live-optredens. Tevens startte hij zijn eigen label BLKRTZ (Black Artz), een verwijzing naar The Black Ark-studio van Lee 'Scratch' Perry, om de geest van ~Scape te bewaren: het label hield er namelijk in 2010 na elf jaar mee op. Tot nu toe bracht Monteith alleen zijn twee laatste albums – Drawn And Quartered (2011) en Eight (2012) – erop uit, maar daar moet in de nabije toekomst verandering in komen. Eerst focust Monteith zich op zijn live-act die, zo zegt hij in het hoger genoemde interview, 'meer moet zijn dan ambientdub. Er moet op kunnen worden gedanst, dus zoek ik naar mogelijkheden om er techno in te krijgen. In het begin dacht ik daar wat te licht over en gooide ik er gewoon een flinke beat over mijn dubby ambient heen. Dat werkt echter niet goed genoeg. Nu stem ik het beter op elkaar af, zoek ik naar sferen die elkaar versterken en als het ware in elkaar grijpen om een natuurlijk geheel te vormen.'

Misschien zijn die dansbare techno – invloeden binnenkort niet meer nodig. Het tempo op de dansvloer daalt al jaren langzaam, en de laatste jaren zelfs radicaal. Slowmotion-techno wordt die trend genoemd. En ja, er wordt in Berlijn, Keulen en Hamburg inmiddels gedanst op Deepchord, Monolake en Andy Stott. Meer nog dan bij dubstep verandert de dansvloer er in een ander universum, een afgesloten wereld waarin de regels van de vertraging gelden. Langzaam is er langzamer. Daar voelt Monteith zich als Deadbeat vast als een vis in het water. 

Op zijn meest recente album Eight, dat eerder dit jaar verscheen, kan in het licht van die nieuwe ontwikkeling uitstekend worden gedanst. Monteith legt er zelfs lijntjes met future garage en post-r'n'b. Bijvoorbeeld Lazy Jane, waarin hij de zang stukje bij beetje in nietszeggende vocoder-lettergrepen transformeert. Het maakt de vervreemding compleet, zeker in combinatie met die diepe, trage en warme baslijn. Onbewust legt hij er tevens de verbinding met de andere trage genres die in Groot Brittannië zijn ontstaan als vervolg op dubstep, waarbij traagheid, diepe bassen en een bepaalde lichtvoetigheid een belangrijke rol spelen. Ondertussen gaat Monteith verder met zijn experimenten en excursies in dub. Want ja, dub blijft de basis, zo beschrijft hij in De:Bug: 'Ik heb het gevoel dat ik pas een klein deel van het hele dub-universum heb verkend.' Geen wonder dat ie geen geduld heeft.

Dit artikel verscheen eerder Gonzo (circus) #113.