Lesbrief voor de docent

-

Op deze pagina vind je informatie over International Film Festival Rotterdam, de schoolvoorstelling die jullie gaan bezoeken en de thematiek van de films binnen het programma. Het lesmateriaal bestaat uit twee opdrachten: een voorafgaand aan het festivalbezoek en een voor erna. Op deze pagina vind je de uitleg van de opdrachten die op de algemene pagina staan. Daarnaast vind je vragen die gebruikt kunnen worden voor de voor- en nabespreking.

Programma

Voor het vak CKV heeft IFFR de film Babyteeth (2019) geselecteerd. Tijdens het filmbezoek is een presentator aanwezig. Diegene zal ervoor zorgen dat de leerlingen de film in verband kunnen brengen met hun eigen belevingswereld. Er zullen namelijk voor en na de film vragen worden gesteld. Door de input van de leerlingen en de begeleiding van de presentator krijgt het bezoek extra diepgang.

Het festival

Dit jaar organiseert International Film Festival Rotterdam (IFFR) het festival voor de 49ste keer. In 1972 begon het festival met slechts twee zaaltjes. Het festival is uitgegroeid tot een van de belangrijkste culturele evenementen in Nederland. Ook in het buitenland wordt IFFR hoog gewaardeerd, als festival dat zich richt op onafhankelijke en artistieke filmproducties uit alle windstreken. De eerste de beste Hollywood films zul je op IFFR niet tegenkomen, want er worden juist bijzondere films vertoond die daarna misschien nooit meer te zien zijn. De kunstzinnige films en haar makers staan tijdens IFFR in de schijnwerpers. Maar het publiek speelt ook een rol. Zo kunnen zij tijdens de honderden zaal gesprekken in discussie gaan met de aanwezige filmmakers, acteurs en/of producenten. IFFR ziet het als een belangrijke taak om jongeren, van de allerkleinsten tot jongvolwassenen, in aanraking te laten komen met het brede spectrum van de filmcultuur. IFFR biedt om deze reden al jaren een educatief programma aan, dat bestaat uit: filmvoorstellingen, workshops, jongerenjury, colleges, masterclasses en debatten. Met succes, want de afgelopen jaren trokken de educatieve activiteiten meer dan 12.000 bezoekers.

Gedrag in de bioscoop

Een film bekijken in een grote bioscoopzaal is natuurlijk heel anders dan thuis of in de klas. Om het voor alle leerlingen een leuke en bijzondere ervaring te laten zijn, vragen we je de leerlingen voor te bereiden op het filmbezoek. Laat de leerlingen bedenken welk gedrag ze storend vinden tijdens het kijken naar een film. Maak naar aanleiding van de onderwerpen die ze aandragen enkele concrete afspraken, zoals: geen telefoons, geen voeten op de stoelen en niet hardop praten tijdens de voorstelling. Spreek ook met de andere docenten en begeleiders af hoe jullie tijdens de voorstelling gaan ingrijpen als leerlingen zich niet aan de spelregels houden en welke consequenties hieraan verbonden zijn. Wanneer leerlingen zich na ingrijpen door de begeleiders nog steeds niet aan de spelregels houden, kunnen zij door IFFR personeel verzocht worden de zaal te verlaten.

Filmbeschrijving

In Babyteeth maken we kennis met Milla, een 15-jarig meisje met een ernstige vorm van kanker en Moses, een 23-jarige drugsdealer. Ze ontmoeten elkaar toevallig op een metroperron en hierdoor ontstaat een ingewikkelde romance. Met nog weinig tijd om te leven en geïntrigeerd door Moses zijn onverschrokkenheid ontwikkelen de twee een band.

Haar ouders, Henry een psycholoog en Anna, een gepensioneerde concertpianiste, staan dubbel tegenover deze ontwikkelingen. Moses is de typische bad boy die je niet in de buurt van je tienerdochter wil, aan de andere kant zien ze dat hij haar gelukkig maakt terwijl ze nog meer kort te leven heeft. Ze gunnen haar ook dat geluk en avontuur. Volgens de regisseuse is de film een familiedrama over verslaving, waarbij alle vier de hoofdpersonages zichzelf op de een of andere manier medicatie toedienen.

Alhoewel Milla duidelijk ziek is gedurende de hele film, is er maar één ziekenhuis-scène te zien in de film en wordt er weinig specifieke aandacht besteed aan haar ziekte. Het verhaal focust zich vooral op de ontwikkeling van de band tussen Milla en Moses en de manier waarop Henry en Anna zich door hun huwelijk heen slaan met de gedachte aan het verlies van hun dochter in het vooruitzicht.

Over de filmmaker

Babyteeth is de eerste lange film van Australische regisseur Shannon Murphy. Ze was al bekend als regisseur van theaterstukken en televisieseries en had al vijf korte films geregisseerd. Babyteeth ging in première op het filmfestival in Venetië, en in het competitieprogramma was het een van de twee films door een vrouwelijke regisseur. Murphy geeft aan dat ze vaak in haar carrière de enige vrouw was, ook als regisseur in de theaterwereld.
Het verhaal van Babyteeth is gebaseerd op een toneelstuk geschreven door Rita Kalnejais. Het stuk draaide in Sydney in 2012. Kalnejais heeft het stuk aangepast en er een filmscript van gemaakt. Deze aangepaste versie was al gemaakt voordat Murphy betrokken werd bij de film. De producent was op zoek naar een beginnende regisseur, zowel vanwege een nieuwe frisse energie, maar ook omdat Australische subsidieregelingen gunstiger zijn voor debutanten.

Werkwijze regisseuse

Shannon Murphy heeft bij het regisseren de acteurs de scènes vaak meerdere keren laten doen, zowel serieuzer als met meer humor. Hierdoor had ze tijdens de montage altijd meerdere, heel verschillende, takes om uit te kiezen. In het originele script zat een mooie balans tussen humor en pijn en dit wilde ze graag in de film ook laten zien. Dankzij de verschillende takes om uit te kiezen kon ze vasthouden aan de balans tussen humor en de serieuze ondertoon.

Het was een uitdaging om Milla goed neer te zetten, die zoals iedere 15-jarige net het leven ontdekt, maar tegelijk wordt geconfronteerd met haar eigen sterfelijkheid. Daarom heeft Murphy gekozen voor stilistische onderbrekingen in de film met de titels die in beeld komen, de verschillende muziekstijlen en het doorbreken van de vierde wand. Hierdoor kan de kijker volgens Murphy meegaan in het snelle tempo van Milla, wat zij, gedwongen door haar ziekte moet aanhouden.

Rondom de vertoning in Venetië was er een persconferentie naar aanleiding van de film. Hier werd Murphy gevraagd naar hoe het is om een vrouwelijke regisseur te zijn en hier reageerde ze vrij fel op. Ze was het zat dat hier altijd naar gevraagd wordt, vooral omdat het de aandacht van de film wegneemt. Ze vindt dat er zeker gepraat moet worden over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de filmwereld, maar op een plek die zich ervoor leent en dus tijdens een speciaal panel, niet bij een persconferentie waarbij het eigenlijk om Babyteeth zou moeten gaan. 

De vierde wand doorbreken

In Babyteeth kijkt Milla soms, heel subtiel, in de camera. Wanneer een personage dit doet, heet dat het doorbreken van de vierde wand. Deze term komt uit de theaterwereld, omdat je daar een “vierde wand” hebt tussen het publiek en de acteurs. De achterwand en de coulissen zijn de andere drie wanden. Soms wordt ook in toneelstukken deze vierde wand doorbroken en wordt het publiek actief bij een voorstelling betrokken. Vooral cabaretiers doen dat vaak als ze mensen uit het publiek vragen stellen of als voorbeeld nemen om hun grappen op te baseren.

Bekende voorbeelden uit de film- en televisiewereld zijn House of Cards, Deadpool en The Big Short. Het doorbreken van de vierde wand kan vervreemdend werken op de kijker omdat je het niet gewend bent, maar het kan ook, zoals in Deadpool, helpen bij het komische aspect van een film. In House of cards wordt het doorbreken van de vierde wand met twee doelen gebruikt, zowel om uit te leggen wat de daadwerkelijke intenties zijn van het personage en dus het verhaal te verduidelijken, maar ook om sympathie op te roepen bij de kijker. Doordat je direct wordt aangesproken voelt de kijker zich meer betrokken bij de handelingen en zal deze waarschijnlijk ook meer sympathie hebben voor de slechte handelingen van het personage. 

Verschil theaterstuk en film

Het script van de film is aangepast aan het gelijknamige toneelstuk door de originele schrijfster. Met het maken van een film kun je andere middelen inzetten om de kijker te sturen. Je hebt precies controle over wat de kijker ziet doordat je een kader kiest. Ook de manier waarop de camera gebruikt wordt, vanaf een statief of “hand-held” heeft veel invloed op hoe de kijker de film beleefd, dit kun je niet bewerkstelligen bij een toneelstuk. Ook zijn er meer belichtingsmogelijkheden. In Babyteeth wordt vrij vaak gebruik gemaakt van ongebruikelijk belichting, waarbij de omgeving bepaald hoe de personages uitgelicht worden. Zo is de belichting tijdens de scene in de karaokebar erg rood en zorgen projecties tijdens het feestje dat Milla en Moses bezoeken ook voor een interessante lichtval op de personages. De titelteksten in beeld zijn gebaseerd op het toneelscript maar werden daar vooral gebruikt om de tekst van het script in te delen en niet tijdens de uitvoering van het stuk. Het in beeld brengen van deze teksten is ook typisch iets wat wel kan in film, maar lastiger te realiseren is in een toneelstuk.