Uitgelicht: Cauleen Smith en Charlotte Pryce

Charlotte Pryce: Filmalchemist

De films van Charlotte Pryce doen sterk denken aan alchemie, het magische proces waarin onzuiver basismetaal verandert in goud of zilver, zoals beschreven in The Mirror of Alchemy uit 1597. Objecten lijken tot leven te komen in Pryce’s betoverende werk, dat de sfeer oproept van eeuwenoude studies naar de oorsprong der dingen. Het laat je voelen hoe het geweest moet zijn om een fantastische wetenschappelijk observatie te doen uit vervlogen tijden. Alsof je aandachtig tuurt in een petrischaaltje, waar je processen kunt bekijken die alle verbeelding tarten. En dan wordt plotseling ook de Prima materia blootgelegd, de oerstof die elke stof in potentie is. Pryce maakt films van een wonderlijke schoonheid, die de analytische blik van studie en waarneming smeedt tot een speculatief en poëtisch samenspel van optica, pre-cinema en fantastiek, met verwijzingen naar de dichter Lucretius, de Verlichting en schrijver Lewis Carroll.

Charlotte Pryce werkt in een volstrekt eigen beeldtaal, volledig door de filmmaker in de donkere kamer gecreëerd met de optische printer. Ze doet dat op het fotografische medium van 16mm film en de laatste jaren ook op glasplaten voor toverlantaarns. In het donker van de cinema brengt ze de verborgen werelden met het catadioptrische systeem van de projector weer tot leven in haar rijke studies over de natuur. Een panacee tegen het digitale tijdperk.

"Mijn films verwijzen naar de optische traditie die dateert uit de zestiende eeuw, toen kunstenaars voor het eerst gebruikmaakten van lenzen om werelden te onderzoeken die aan het zicht waren onttrokken. Mijn werk roep de vraag op wat wordt onthuld en wat verborgen blijft door het 'glazen oog', de lens. Het kijken ernaar is als mijmeren: waakzaam dagdromen waarin het gedocumenteerde en het ingebeelde als gelijken naast elkaar staan. Deze miniatuur sciencefictions, zelden meer dan zes minuten lang, zijn minutieus bewerkt en gemonteerd. De diep verzadigde illuminaties kunnen het beste in totale duisternis bekeken worden."

Ontdek het universum van Charlotte Pryce in twee programma's met negen van haar films gemaakt tussen 1988 en 2018, inclusief de internationale première van Pwdre Ser: the rot of stars, twee passende preludes van Henri Chomette en Stan Brakhage, en de toverlantaarnvoorstellingen Tears of a Mudlark en W.H. Hudson’s Remarkable Argentine Ornithology.

Klik hier voor meer informatie over Charlotte Pryce en haar werk.

Cauleen Smith: Oproep aan de aarde

H-E-L-L-O! De groet van aliens aan de mensheid in de vorm van een vijftonig deuntje in Steven Spielbergs Close Encounters of the Third Kind (1977) is de soundtrack van Cauleen Smith’ korte film H-E-L-L-O uit 2014. Maar in Smith’ film zijn het de mensen die de tonen spelen – de speculatieve, denkbeeldige wereld van sciencefiction is verplaatst naar het zeer realistische hedendaagse New Orleans.

Deze simpele ingreep – een speelse verschuiving of nevenschikking – is kenmerkend voor de kunst van Cauleen Smith. In haar film- en videowerk brengt ze op een levendige manier van alles samen: archiefmateriaal en denkbeeldige toekomsten, het persoonlijke en het algemene en menselijke en niet-menselijke perspectieven. Ze doet dit door zich met grote sprongen door tijd, ruimte en denkwijzen te bewegen. Hoewel haar werkwijze baanbrekend is in de kunst, wil ze geen onzekerheid opwekken, maar eerder een gevoel van frisse moed creëren door verse aarde te storten na het ineenzakken van de oude situatie. Om tot een ideale wereld te komen, geeft Smith vergeten verhalen, ‘onuitgenodigde’ soorten en zwarte vrouwen een stem. Westerse media en cinema hebben de neiging deze groepen te negeren.

Van Sun Ra tot Alice Coltrane

Muziek is vaak de hand die ons door Cauleen Smith’s filmkosmos leidt. Ze kiest vaak voor geïmproviseerde muziek die de stemming en het ritme bepaalt en ons niet dwingt beelden op een bepaalde manier te interpreteren. In Smith’ films is muziek een poging tot communicatie gebaseerd op ruimhartig delen, die zeker niet als doel heeft te informeren. Om deze dialoog vorm te geven, maakt ze gebruik van de levendige geschiedenis van de Afro-Amerikaanse muziek.

In haar films, performances en installaties bepalen de afrofuturistische geluiden van Sun Ra de sfeer waarin Smith haar verhalen over de Afrikaanse diaspora opdiept. Haar ontdekkingen behandelt ze buitengewoon respectvol. Na haar filmdebuut verliet Smith de filmindustrie omdat die in haar ogen allesverslindend was in haar houding ten opzichte van de buitenwereld. Hoewel bewegende beelden essentieel blijven in haar werk, vond ze dat ze in de kunst meer ruimte had voor een empathische moraal die zich niet alleen uitstrekt tot haar onderwerpen, maar ook tot de toeschouwers.

Blackout

In de context van de expositie Blackout in de Kunsthal in Rotterdam presenteert Cauleen Smith ook haar installatie Space Station: Rainbow Ihnfinity (2014), met daarin carrouselprojectoren, echte planten en een regenboogmuurschildering, en Black Utopia LP (2012/2019), een performance als eerbetoon aan Sun Ra en de geschiedenis van de Afrikaanse diaspora, waarvoor ze een extra carrousel heeft gevuld met beelden uit Nederlands onderzoek. IFFR vertoont ook haar debuutfilm Drylongso (1998) en haar meest recente film Sojourner (2018) in de Ammodo Tiger Short Competition.