“Farah wil gewoon een normaal leven leiden”
Niet gewoon jezelf kunnen zijn. Daar komt het leven in een politiestaat voor Farah op neer. Ze zingt in een band, drinkt wel eens een biertje en heeft een vriendje. Allemaal redenen om op je tellen te passen in Tunesië.
Tekst: Kees Driessen
De Frans en Arabisch gesproken Tunesische film As I Open My Eyes is zowel een ontroerend psychologisch drama over het levenslustige meisje Farah – die feitelijk weinig meer verlangt dan af en toe d’r kont tegen de krib gooien – als een intens beeld van de Tunesische jeugd op de rand van de Jasmijnrevolutie van 2011, toen het repressieve regime van president Ben Ali omver zou worden geworpen. We spraken regisseur Leyla Bouzid in Rotterdam.
Farah is de rebel van het verhaal, maar tegelijk is zij een totaal normaal meisje. Ze wil alleen een beetje zingen, dansen en drinken. Hoe uitzonderlijk is iemand zoals zij in Tunesië?
“Farah negeert dat ze wordt afgewezen door de maatschappij. Ze accepteert hoe ze is en wordt alleen gedreven door levenslust. De film zegt dat dat normaal zou moeten zijn. En er zijn best veel van zulke meisjes in Tunesië. Maar het is niet de meerderheid. En de meesten stoppen bij de eerste obstakels, Farah niet. De Tunesische maatschappij is heel conformistisch, met veel sociale en culturele regels. Dat maakt Farah vrij uitzonderlijk. Maar ik wilde ook weer niet dat ze te uitzonderlijk zou zijn. Ze doet geen echt gekke dingen.”
Ze is ook niet uitgesproken politiek, ook al zingt ze in een band die kritische nummers speelt.
“In het begin heeft ze eigenlijk geen politiek bewustzijn. Ze wil gewoon een normaal leven leiden, net als iedereen die achttien is. Een biertje drinken, uitgaan, naar een café. Ook zij vindt dat normaal.”
Gaat As I Open My Eyes voor u over één meisje of over een hele generatie?
“Ik denk dat iedereen de film anders kan bekijken, maar voor mijzelf heeft Farah met haar energie en creativiteit wel iets van een woordvoerder van haar generatie, van een bepaald deel van de jeugd. Maar als je niets weet van Tunesië kun je de film hopelijk ook waarderen om het verhaal, over muziek, jongeren en relaties.”
Als de politie zich voor haar gaat interesseren, is dat omdat ze zich niet netjes gedraagt als vrouw of vanwege de kritische teksten van haar band?
“Alleen vanwege de teksten. Die leveren kritiek op de sociale situatie en dat kon niet in Tunesië.”
Maar de samenleving keurt haar gedrag als vrouw wel af.
“Dat klopt. Maar als zij zich zo zou gedragen maar geen politiek lied zingt, dan had de politie haar met rust gelaten. Dat interesseert ze dan niet. Er zijn wel wetten die verbieden om zo vrij te zijn, maar die worden alleen gebruikt als middel om politieke stemmen het zwijgen op te leggen.”
Het valt op in uw film dat iedereen liegt. Grote of kleine leugens, maar iedereen.
“Ja, vanaf het begin liegt Farah ook hè? Als ze zegt dat ze niet thuis kan komen vanwege autopech.”
Is dat omdat ze in een dictatuur leven?
“Dat heeft inderdaad met elkaar te maken. Dictaturen maken liegen noodzakelijk. De media liegen ook. Het journaal van acht uur liegt. Dat hoort bij zulke landen, je weet nooit de waarheid. En daarom zijn er altijd zo veel geruchten en roddels.”
Je zou zelfs kunnen zeggen dat Farahs grootste probleem is dat ze te weinig liegt. Ze is te eerlijk.
“Ja, ze is nog niet geperverteerd door het systeem. Ze is naïef, eigenlijk. Ze zegt wat ze denkt. Ze is te puur.”
Hoe is volgens u op dit moment de situatie in Tunesië voor een meisje als Farah?
“Bijna hetzelfde, helaas. De houding van familie en maatschappij tegenover uitgaan en relaties is hetzelfde gebleven. En de wet dat je voor het roken van cannabis een jaar de gevangenis in gaat bestaat ook nog steeds. Alleen zouden er nu meer mensen bij het politiebureau staan te protesteren en zouden organisaties en journalisten erover spreken. Haar muziek zou ook meer verspreid zijn. Maar verder lijkt het er nog erg op. Een politiestaat verandert niet zomaar in een democratie.”
As I Open My Eyes draait momenteel in de Nederlandse bioscopen.
