IFFR & vfonds 2022: de Freedomline
26 januari 2022
“We realiseerden ons dat onze gemeenschappelijke doelen veel breder zijn dan enkel de evenementen die we fysiek organiseren tijdens het festival en daarom hebben we samen de Freedomline ontwikkeld”
Sinds dit jaar is vfonds, hoofdpartner van IFFR sinds 2018, een strategische partner van het festival. Vfonds en IFFR werken nu hechter samen om de aandacht over de gedeelde waarden onder een breed publiek te verspreiden, gericht op het vergroten van het bewustzijn over maatschappelijke onderwerpen als vrijheid en democratie. IFFR festivaldirecteur Vanja Kaludjercic en Hoofd Partnerships & Communicatie van vfonds Jemma Land delen hun ideeën over de ontwikkeling van deze samenwerking en reflecteren op wat de twee organisaties precies samenbrengt.
Vfonds is een partner van IFFR sinds 2018. Hoe heeft de samenwerking tussen de twee partners zich ontwikkeld de afgelopen jaren?
Vanja Kaludjercic: Ik denk dat we kunnen beginnen door te stellen dat vfonds en IFFR sowieso gedeelde waarden hebben, zoals het belang van democratische waarden en vrijheid van meningsuiting. Dat alleen al heeft ons in staat gesteld om allerlei mogelijkheden te onderzoeken waar het in onze samenwerking over kan en zou moeten gaan en om een manier te vinden om te versterken wat IFFFR kan doen als een belangrijk cultureel platform op lokaal, nationaal, en internationaal level. We willen een platform zijn voor ondervertegenwoordigde stemmen. Dit is de kern van wat IFFR doet, niet alleen door zulke werken te delen, maar ook door ze te ondersteunen. Of het nu door middel van screenings, het Hubert Bals Fonds, professionele activiteiten, of contextuele programma’s is: we maken mensen bewust van wat filmmakers nu écht met ons willen delen.
In het verleden hebben IFFR en vfonds samengewerkt binnen de Freedom Lecture - iets waar ik direct bij betrokken was, want mijn eerste stappen bij IFFR jaren geleden hadden te maken met het opzetten van het Talks en Masterclasses programma. De verschillende Freedom Lectures hebben veel aandacht en zichtbaarheid weten te geven aan thema’s, onderwerpen, en situaties die op een groot platform onvoldoende aan bod komen. Ze herinnerden ons eraan dat sommige dingen die we voor lief nemen eigenlijk niet toegankelijk zijn voor iedereen. We werkten ook samen binnen het Vredescollege, wat leidde tot levendige discussies over belangrijke onderwerpen met scholieren van het voortgezet onderwijs en het MBO. Nogmaals, dit is een manier geweest om jonge mensen bewust te maken over wat zij misschien als vanzelfsprekend beschouwen: wat vrijheid inhoudt, en wat het daadwerkelijk betekent om vrijheid te hebben. Je hebt nu misschien vrijheid, maar het kan ieder moment van je worden afgenomen. Ik ga het niet te veel over mezelf hebben, maar ik heb dit meegemaakt: opgroeien in het ene land, om vervolgens mee te maken hoe alles verdwijnt in een bijna zesjarige oorlog, om dan opeens aan de andere kant een compleet ander land te vinden. Ik ben me er dus volledig van bewust hoe belangrijk het is om actief bezig te zijn met het opnieuw evalueren van wat vrijheid betekent en om aandacht te vragen voor degenen die het niet hebben.
Jemma Land: Vfonds is opgericht vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Dit is nog steeds goed te zien in de projecten die wij ondersteunen, deze gaan vaak over thema’s die te maken hebben met de oorlog. Dit is een van de redenen waarom IFFR zo’n belangrijke partner is voor ons: het festival weet onderwerpen die ons dicht aan het hart liggen - zoals het belang van een vreedzame samenleving, democratie, en de rechtsstaat - in een hedendaagse setting te plaatsen. Ik denk dat een film zoals Quo vadis, Aida? (Jasmila Žbanić, 2020), over de gruwelen van de oorlog in voormalig Joegoslavië, een fantastisch voorbeeld is van een film die voorzichtig de sluier oplicht van dit soort onderwerpen. Wat ik echt waardeer aan IFFR is hoe wij samen zijn gegroeid in onze rol, om belangrijke onderwerpen vanuit verschillende perspectieven te belichten. Dit jaar verschuift onze samenwerking van hoofdpartner naar strategische partner. Hier zijn we allemaal zeer enthousiast over, omdat het ons de ruimte geeft om nog verder het diepe in te duiken en om ons verder te focussen op het vinden van een breed publiek voor onze programma’s en thema’s.
Quo vadis, Adia? was een sterk voorbeeld van een film die actuele, hedendaagse problemen weet aan te kaarten. Tegelijkertijd confronteert zij ook een samenleving die misschien iets te makkelijk de trauma’s van het verleden vergeet met haar collectief geheugen. Op welke manieren denken jullie dat cultuur als een soort wake-up call kan dienen?
Kaludjercic: Dit is precies wat wij als festival altijd al hebben willen doen, dus de vraag is echt gericht op de oorsprong van IFFR. Er zijn veel rollen die ‘cultuur’ kan vervullen, maar een van de hoofdrollen is het hebben van een soort bureau dat onderwerpen aansnijdt die normaliter te gevoelig liggen. Quo vadis, Aida? is een perfect en sterk voorbeeld hiervan, voornamelijk op de manier waarop de film het mogelijk maakt om een gesprek te beginnen over politieke gebeurtenissen die nog steeds spanning genereren. Deze film heeft de gelegenheid gecreëerd om te praten, te discussiëren, te herinneren en te genezen. Ik geloof dat dit het soort film is dat lange tijd dicht bij het festival kan blijven staan. Hij kan gebruikt worden op scholen als educatief middel over het belang van het starten van moeilijke debatten en om bewustwording te vergroten.
Land: Voor vfonds is meerstemmigheid belangrijk. Daarom hebben we samen een Big Talk georganiseerd waarin ruimte was voor dialoog vanuit verschillende invalshoeken. We zijn blij dat het gesprek rondom gevoelige thematiek als deze tijdens IFFR gevoerd kan worden.
Het is de afgelopen jaren moeilijk geweest voor de culturele sector in het algemeen. Dit jaar presenteert IFFR haar line-up opnieuw online, inclusief de Freedomline, wat een nieuwe samenwerking is tussen vfonds en IFFR. Voor welke benadering hebben jullie gekozen binnen de Freedomline?
Kaludjercic: Het samenwerken bij onder andere het Vredescollege en de Big Talk rondom Quo vadis, Aida? en het trauma van Srebrenica, heeft ons doen realiseren dat onze gemeenschappelijk doelen veel groter zijn dan enkel de evenementen die we fysiek organiseren tijdens het festival. Allebei begonnen we onze samenwerking in een ander licht te zien, groter en opener. We realiseerden ons dat er zo veel films zijn die we kunnen uitlichten en delen met ons publiek. Dit is precies wat we willen doen met de Freedomline: om een breed programma op te zetten - van films tot Talks tot VR tot elk ander medium - waar we een divers publiek bereiken met onze gedeelde doelstellingen.
Land: In de afgelopen jaren heeft IFFR laten zien dat zij samen met ons programma’s kunnen cureren die precies de waarden van vfonds belichamen. We hopen dat we deze onderwerpen toegankelijker kunnen maken voor een divers publiek, dankzij deze rode draad door de festivalselectie.
Kaludjercic: Ik denk echt dat we zo een rijk aanbod aan films kunnen uitlichten. Deze thema’s kunnen opduiken in zoveel verschillende films op zoveel verschillende manieren en ik denk dat dit geweldig is. Dat we door de Freedomline bewustwording en zichtbaarheid kunnen generen voor meer films, filmmakers, en artiesten waar we sowieso over willen praten.
Land: En het maakt ons alleen maar enthousiaster over het ontwikkelen van ons partnership en het uitbreiden van de Freedomline. Dit jaar is inderdaad erg moeilijk voor de culturele sector, maar we zijn trots op het feit dat we vier films en een Big Talk met filmmaker Rachel Lang mogen presenteren. Ondertussen zijn we voor de komende jaren al aan het dromen over het toevoegen van meer films aan de Freedomline.
Van Rachel Lang’s Mon Légionnaire, tot Tatiana Huezo Sánchez’ Prayers for the Stolen (Noche De Fuego) en Freda van Géssica Généus, de Freedomline is een fantastische afspiegeling van hedendaagse wereldcinema, allemaal door de ogen van vrouwelijke filmmakers. Kunnen jullie vertellen wat er zo belangrijk is aan deze selectie?
Kaludjercic: Wat ik geweldig vind aan deze selectie is dat het een eerlijke representatie is van hoe de grenzen van vrijheid eruit zien. Of het nu gaat om een ervaring uit eerste hand in een oorlog, zoals in Rachel Lang’s Mon Légionnaire, of om traumatische gebeurtenissen vanuit de ogen van een kind, zoals in Tatiana Huezo Sánchez’s Noche de Fuego: we zijn getuige van de gevolgen van de grenzen van vrijheid. Misschien zie je jezelf niet direct terug in Freda, maar hier kan je echt zien hoe mensen omgaan met de steeds dreigendere realiteit van hun dagelijks leven om zo een inkijkje te krijgen in de redenen omtrent echt moeilijke beslissingen. Wat ik leuk vind aan al deze films is dat zij allemaal onderwerpen aansnijden die iedereen al aangaan, al is het vanuit een compleet ander perspectief.
Land: En om aan te vullen op wat Vanja zegt, deze vier films hebben allemaal een compleet verschillende uitstraling en beleving. Ze delen de hoop en verwachting op een vreedzame samenleving, maar er gaan verschillende inzichten en ideeën achter schuil.
Als we vooruitkijken naar het strategisch partnerschap na deze editie, kunnen jullie dan al zeggen waar deze samenwerking naartoe gaat?
Kaludjercic: IFFR is een organisatie die jaarrond bestaat. Ze mag haar piek dan hebben tijdens het festival, maar er zijn natuurlijk andere activiteiten, zoals het educatieprogramma, dat we door het jaar heen organiseren. Ook de International Coalition for Filmmakers at Risk (ICFR), een permanente organisatie opgericht door IFFR, International Documentary Festival Amsterdam (IDFA) en de European Film Academy (EFA), blijft actief. Haar doel is om filmmakers die politieke vervolging boven het hoofd hangt te ondersteunen. Ook proberen we continu filmmakers over de hele wereld te ondersteunen door professionele activiteiten en het Hubert Bals Fonds. Het werkt stopt eigenlijk nooit.
Land: Het feit dat IFFR zo veel belangrijke films biedt aan een Nederlands en internationaal publiek maakt het mogelijk dat we naar de mogelijkheden buiten het festival zelf kunnen kijken. In de toekomst zou het dan ook geweldig zijn om de Freedomline te blijven uitbreiden en om misschien meer Talks en contextuele programma’s te bieden rondom geselecteerde films. Zo kunnen we moeilijke, maar belangrijke, discussies blijven houden binnen de Nederlandse samenleving.
De volledige selectie van de Freedomline is hier terug te vinden
