Fellipe Barbosa over Gabriel and the Mountain
23 mei 2018
Voor zijn tweede speelfilm Gabriel e a Montanha trad de Braziliaanse regisseur Fellipe Gamarano Barbosa letterlijk in de voetsporen van zijn jeugdvriend Gabriël, wiens rugzakwereldreis tot een dramatisch einde kwam tijdens een haastige beklimming in het Mulanje Massief, in Malawi. Fellipe nam zijn acteurs mee naar Afrika, maar castte ook de echte locals die destijds Gabriëls pad kruisten: zij spelen zichzelf.
In feite dook Gabriel and the Mountain (Gabriel e a Montanha) al drie jaar geleden op IFFR op - als geselecteerd project voor de coproductiemarkt CineMart. Hoe belangrijk was dat voor de film?
"Het was geweldig, voornamelijk omdat ik voor de eerste keer mijn film onder woorden moest brengen, uitleggen hoe wat ik in mijn hoofd had er als een film uit zou zien. Ik had destijds wel een scenario, maar nog geen flauw benul dat ik uiteindelijk de echte mensen die Gabriël hadden ontmoet zou gebruiken. Ik trof drie potentiële coproducenten in Rotterdam, maar uiteindelijk werd het toch iemand die ik al van vroeger kende. Dat gaat soms zo. Maar het was op CineMart, waar ik probeerde uit te leggen waar mijn film over zou gaan, dat ik me realiseerde dat ik nog veel werk te verzetten had. Het gevolg was dat ik weer terugkeerde naar Afrika om de personen op te zoeken, en dat ik het scenario compleet herschreef."
Ah, je keerde weer terug naar Afrika? Hoe veel reizen maakte je voor deze film?
"Drie keer na Gabriëls overlijden, en dat is inclusief de feitelijke draaiperiode. Maar ik bezocht Afrika ook al een keertje voordat hij stierf. Ik ging in 2007 naar Oeganda, waar hij in de film zijn eerste email naar zijn familie en vrienden stuurt. Toen ik die mail kreeg, was dat de eerste impuls. Het gaf me het gevoel: dit zou ik kunnen zijn. Ik ken die plek, ik ken dat gevoel van niet meer terug willen keren, maar altijd in Afrika willen blijven."
Het gezegde luidt dat de eerste film makkelijk is, maar de tweede zwaar. Misschien dat daaraan toegevoegd moet worden: helemaal als je besluit het in Afrika te draaien?
(Lacht) “En daar komt nog eens bovenop dat we de Kilimanjaro op moesten, met een crew van totale non-klimmers. Mijn cameraman was buiten zinnen en we hadden een ploeg die er allesbehalve klaar voor was. Maar aan de andere kant hadden ze zo'n rotsvast geloof in dit project, dat we dezelfde locaties moesten hebben waar Gabriël was geweest. Dezelfde hotelkamers. Dezelfde bergpieken. Alles hetzelfde. De acteur droeg zelfs zijn echte kleren, die Gabriëls moeder al die tijd had bewaard."
Bij een project als dit ligt doden- of heldenverheerlijking op de loer.
"Als je goed naar de beelden kijkt, zal je opvallen dat ik het verhaal vertel aan de hand van de mensen die Gabriël ontmoette. Zij krijgen de close ups, niet de acteur die Gabriël speelt. Als kijker blijf je altijd wat afstand tot hem voelen. Tijdens de montagefase kwam de twijfel boven: wat zouden Gabriëls familie en vrienden van dit beeld van hem vinden? Eigenlijk is de familie nog het gemakkelijkst: die houden onvoorwaardelijk van hem. Maar de beste vrienden, dat is gevaarlijker, want die vonden misschien dat ik een oneerlijk beeld schetste, dat ik misschien té eerlijk was, of dat het niet de Gabriël was die zij kenden. Op de première in Rio hebben er heel wat mensen op mijn schouder gejankt. Ze waren aangedaan door de film, bedankten me en zeiden: maak je geen zorgen, in het echt kon hij nog veel irritanter zijn. Dat is echte liefde: dat we nog steeds van iemand kunnen houden ondanks zijn of haar fouten. Dus nee, ik wilde niet de illusie scheppen dat Gabriël een heilige was. Als de film een positieve lofzang was geweest, was hij dodelijk saai geweest."
En wat was de reactie van Gabriëls naaste familie?
"Zijn moeder en zijn zusje waren bij de première aanwezig. Ze waren emotioneel. Net als Lenny de Masai. Voor hem was het zijn eerste vliegreis, de eerste keer dat hij de zee zag, de eerste keer dat hij in een bioscoop was. Op het eind verborg hij zijn tranen, want een Masai huilt niet, snap je?"