Cinema Regained
02 juni 2021
Het programmaonderdeel Cinema Regained is gewijd aan het concept van filmgeschiedenis als proces van voortdurend heruitvinden, herontdekken en heroverwegen. Filmhistorie is geen statisch verleden, maar een reservoir van schatten aan de hand waarvan we het heden en de toekomst van cinema op praktischer wijze kunnen bespreken. Filmhistorie heeft niets te maken met nostalgie – met sentimentele herinneringen aan een geweldig verleden dat nooit zal terugkeren. Filmhistorie is dagelijks werk, met een monumentaal erfgoed dat overal ter wereld wordt bewaakt.
Onverwachte lagen
Eén onderdeel van Cinema Regained zet dit dagelijkse werk in de schijnwerpers met een brede selectie recente restauraties en reconstructies. Die variëren van opnieuw tot leven gewekte titels van belangrijke auteurs – zoals George A. Romero’s lang verloren gewaande educatieve horrorfilm The Amusement Park, Yamanaka Sadao’s toonbeeld van humanistische samoerai-cinema Tange Sazen and the Pot Worth a Million Ryu en Mohammad Reza Aslani’s erfgoedthriller/politieke allegorie Chess of the Wind, de belangrijkste filmhistorische openbaring van 2020 – tot pareltjes die op het eerste oog alleen een bepaald cultureel belang lijken te hebben, maar die binnen het programma onverwachte lagen kunnen blootleggen. Voorbeelden hiervan zijn Mat Magic (Mat Sentol en John Calvert), een genre-overschrijdende mix van dwaze komedie, goochelshow en onbedoelde metafilm, en Les rendez-vous de l’été (Jacques Ertaud en Raymond Zumstein), een lofzang op de schoonheid van atletiek. Maar ook ogenschijnlijk onbeduidende werken met een onverwachte schoonheid en gewicht, zoals de ongecensureerde originele versie van The Crown Jewels of Iran (Ebrahim Golestan); de ‘filmografisch vergeten’ avant-gardistische animatiekomedie Vincent van Go-Go (Hal Clay en Florenz Fuchs von Nordhoff); en het mede dankzij IFFR gerestaureerde, oudste bewaard gebleven fragment van Walt Disneys verloren gegane Neck ‘n’ Neck. Zoals deze voorbeelden al aangeven, zijn alle vormen en genres welkom: van fictie en uiteenlopende documentairevormen tot animatie en avant-garde.
Nieuwe perspectieven
Een aanvullend onderdeel van Cinema Regained richt zich op recente films die een nieuw perspectief bieden op de filmgeschiedenis. Een geheel eigen subgenre wordt hierbij gevormd door biografisch geïnspireerde werken. Veikko Aaltonens The Dinosaur en Stephen Broomers Fat Chance vormen de twee esthetische extremen. De eerste kiest een klassieke documentaire benadering van een regisseursleven met interviews en fragmenten, terwijl de tweede het best kan worden omschreven als een evocatie van het leed van één acteur door middel van aangetast beeldmateriaal en abstracte geluiden. Tussen deze tegenpolen bevinden zich ook andere essays die levens in cinema proberen te beschrijven, zoals María Luisa Bemberg: El eco de mi voz (Alejandro Maci), Amos Gitaï, la violence et l’histoire (Laurent Roth) en The Village Detective: a song cycle (Bill Morrison). De meeste daarvan worden begeleid door de vertoning van een belangrijke film van de bewuste regisseur, acteur et cetera – om de hopelijk dringende honger van het publiek te stillen naar een volledig beeld van iets waarvan voorheen alleen fragmenten bestonden.
Thematische onderdelen
Hoewel het programma streeft naar diversiteit aan vormen en landen van herkomst, houden bepaalde thematische clusters het programma als geheel bij elkaar. Bijna elke film in de selectie maakt deel uit van zo’n cluster. Het grootste cluster deelt een visie op cinema als domein van magie en illusie, sprookjes en nachtmerries. In deze selectie met een betoverende verwantschap vinden we de eerdergenoemde films Fat Chance, The Amusement Park, Mat Magic en Chess of the Wind. Daarnaast is er de bewerking van de filmtheorieklassieker The Philosophy of Horror – A Symphony of Film Theory (Péter Lichter en Bori Máté); de gerestaureerde korte animatiefilm Black Cat van de wereldberoemde kunstenaar Tanaami Keiichi; coronalockdown-monsterfilmadagio The 12 Day Tale of the Monster That Died in 8 (Iwai Shunji); en het verbazingwekkende staaltje metafilm-horrorerotica over de vlogcultuur Ayako Tachibana Wants to Go Viral (Satō Amane). De laatste twee zijn opvallende fictiefilms met een bijzondere documentaire ondertoon.
Eén cross-over tussen twee programma’s mogen we niet onvermeld laten. Woodlands Dark and Days Bewitched: A History of Folk Horror (Kier-La Janisse) wordt vertoond in het programmaonderdeel Bright Future, maar het begeleidende etnografische exorcismehorrorwerk Il demonio (Brunello Rondi) is geplaatst binnen Cinema Regained.
Van bijzonder belang voor ons is Cinephilia Now: Part I – Secrets Within Walls (Sasaki Yusuke), waarin het organiseren van filmvertoningen en -programma’s wordt getoond als een activiteit die belangrijk is voor de gemeenschapszin. In deze film zien we gewone burgers uit het Japanse kuststadje Tottori, die films presenteren voor hun medeburgers in buurtcentra, galeries of de aula van een museum. In onze huidige omstandigheden hebben we deze herinnering aan wat cinema echt betekent hard nodig.
Cinema Regained
Het terrein van de collectieve herinnering en verbeelding. Met zowel gerestaureerde klassiekers als essays en documentaires over filmcultuur en het cinema-erfgoed.
